Acne
Pigmentvlekken
Hyperpigmentatie
Hypopigmentatie
Acne
Wat is acne?
Acne is een zeer veelvoorkomende huidaandoening die met name in de puberteit voorkomt en ook nog vaak bij volwassenen wordt gezien. Aan elk haarfollikel zit een talgkliertje vast, deze vormen samen met het haarspiertje het haartalgkliercomplex. Het talg vormt een dunne vetlaag op de huid die ervoor zorgt dat deze soepel blijft. De huid droogt hierdoor niet uit en wordt beschermd tegen schadelijke bacteriën. De talgklieren kunnen om verschillende redenen verstopt raken en wanneer dit gebeurd, ontstaat er acne. De klachten die hiermee gepaard gaan kunnen mee-eters, puistjes of grotere ontstekingen zijn. De talgklieren komen in grotere dichtheid voor op het gelaat, de rug en de borst en hier is ook de talgproductie het hoogst. Om te voorkomen dat de huid beschadigd raakt en er acnélittekens ontstaan, is het van belang de huid op de juiste manier te behandelen (NVDV, 2010).
Hoe ontstaat acne?
Acné ontstaat vaak door een complexe combinatie van factoren die invloed hebben op de talgklier. Dit zijn een toegenomen talgproductie van de klier, huideigen P. acnes bacterie, veranderingen in het afschilferingsproces van de huid of een verstopping van het talgklierkanaal. Verder kunnen hormonale schommelingen, huidverzorging of erfelijkheid invloed hebben op de talgproductie. Ook zijn er aanwijzingen dat regelmatige melkconsumptie de kans op acné kan verhogen. Een hoge glycemische index kan ervoor zorgen dat acné vulgaris in stand gehouden wordt. Hierbij worden koolhydraten snel opgenomen door de darm en als glucose in het bloed opgenomen (NVDV,2010).
Welke verschillende soorten acne zijn er?
- Acne vulgaris: Ontstekingen van het haartalgkliercomplex waarbij mee-eters (comedonen), papels (rode bultjes) en pustels (puisten) ontstaan. Deze aandoening komt voornamelijk voor op het gelaat, de rug, schouders en borst.
- Acne comedonica: Een vorm van acné waarbij voornamelijk mee-eters op de voorgrond staan. Een ontsteking kan hierbij voorkomen, maar bestaat hoofdzakelijk uit witte en zwarte mee-eters.
- Acne conglobata: Ernstige vorm van acne die met name bij mannen voorkomt waarbij grote ontstekingen, cysten, infiltraten en littekens op de voorgrond staan. Deze vorm van acne dient snel behandeld te worden om littekens te voorkomen.
- Hidradenitis suppurativa: Ook wel acne ectopica of acne inversa genoemd is een chronische ontsteking van de haarfollikels welke met name in de oksels en liezen voorkomt.
- Acne fulminans: Zeldzame en zeer heftige, plotselinge subtype van acné conglobata die gepaard gaat met koorts of algehele malaise.
- Acne mechanica: Op plekken waar druk wordt uitgeoefend en warmte wordt vastgehouden kan op het lichaam acné mechanica ontstaan en kenmerkt zich met name door rode bultjes. Dit ontstaat veelal bij beroepen of sporten waar vaak op dezelfde locatie druk op de huid wordt uitgeoefend, zoals een zware uitrusting bij militairen.
- Acne venenata: Deze vorm van acné ontstaat door schadelijke stoffen die van buitenaf op de huid komen. Deze stoffen zijn bijvoorbeeld minerale oliën, vetten, chloor, teer of cosmetica.
- Acne excoriée des jeunes filles: Hierbij heeft de patiënt, zowel vrouw als man, de neiging om elk nieuw puistje direct weg te krabben en zo voor meer schade en littekens te zorgen.
- Acne neonatorum en acne infantum: Een vorm van acne die bij pasgeborenen aanwezig is of kort daarna ontstaat. Er zijn kleine puistjes en mee-eters aanwezig. Er wordt gedacht dat de hormonen van de moeder van invloed zijn. De acne trekt meestal binnen enkele weken tot maanden weg.
- Acne tarda: Acné die bij mannen en vrouwen ná het 25elevensjaar ontstaat. Kenmerkend voor deze vorm zijn puistjes op het lagere deel van het gezicht, rondom de mond en op de kin.
- Acne keloidalis: Dit is eigenlijk geen vorm van acne, maar een chronische ontsteking van de haarzakjes op het achterhoofd van negroïde mannen. De ontstekingen kunnen later leiden tot vast aanvoelende bultjes die tot 4 millimeter groot kunnen worden.
- Rosacea: De acne die voorkomt bij rosacea kenmerkt zich enkel door rode bultjes, puistjes en ontstekingen. Mee-eters zijn hier geen kenmerk van.
- Acne littekens: Hierbij wordt ook weleens gesproken van restacne. Vaak gaat het om atrofische (ingezonken) littekentjes.
Bron: (de Groot, Toonstra & Lorist, 2012).
Mogelijke behandelingen
Voor heftige vormen van acne zal medicatie een oplossing zijn. Een mild tot matige acne vulgaris of comedonica kan goed door een huidtherapeute behandeld worden. Om tot het best mogelijke resultaat te komen zal er een persoonlijk behandelplan opgesteld worden. Hierbij kunt u uw wensen en prioriteiten aangeven. Er zal gekeken worden waar de oorzaak van de acne ligt en hoe deze in de toekomst te voorkomen is. Tijdens een huidtherapeutische behandeling zal het behandelgebied eerst mild gereinigd worden en zal er een dieptereiniging uitgevoerd worden. Hierbij wordt doormiddel van een steriel naaldje een kleine opening gemaakt om daarna door lichte druk uit te oefenen het opgehoopte talg in de verstopte talgklier te kunnen verwijderen. Ook kan er gebruik gemaakt worden van een chemische peeling met bijvoorbeeld salicylzuur, welke vetoplossend werkt (Ultee, 2015). De behandeling zal afgesloten worden met een verzorgende crème en passende thuisadviezen.
Advies
Een acne behandeling alleen in de praktijk is vaak niet voldoende. Door thuis gebruik te maken van de juiste, op uw huid afgestemde producten zorgt u voor sneller resultaat. Daarnaast wordt er door het thuisgebruik van producten een nieuwe acne uitbraak voorkomen en zal de huid een stuk rustiger blijven.
Tips voor thuis
- Elke dag reinigen met een goede, op uw huid afgestemde reiniger
- Na het reinigen de huid droogdeppen en zéker niet droogwrijven
- Laat de huid met rust en pulk niet aan velletjes of puistjes. Hierdoor kunnen littekens of nieuwe puistjes ontstaan (Thuisarts, 2017).
Vergoeding
In de meeste gevallen is een (gedeeltelijke) vergoeding van de acne behandeling vanuit het aanvullende pakket van uw zorgverzekering mogelijk. U kunt contact opnemen met uw zorgverzekeraar over de polisvoorwaarden.
Pigmentvlekken
Wat is pigmentvlekken?
Een pigmentvlek wordt ook wel aangeduid als hyperpigmentatie. Dit wil zeggen dat er een toename is van pigment waarbij het meestal gaat om melanine, welke door de pigmentcellen gevormd wordt. De verandering van kleur kan variëren van lichtbruin tot zwart en kan zich in de epidermis of dermis bevinden. Onder invloed van verschillende omstandigheden kunnen pigmentcellen in de war raken en extra pigment aanmaken, wat kan resulteren in een ontsierende pigmentvlek. Ook kan het voorkomen dat er sprake is van een lichtgekleurde vlek waar minder of zelfs geen pigment in zit. Dit wordt hypo- of depigmentatie genoemd (de Groot, Toonstra & Lorist, 2012).
Hoe ontstaan pigmentvlekken?
- Wanneer de actieve pigmentcellen in aantal toenemen
- Wanneer de pigmentcellen een verhoogde melanine aanmaak hebben
- Door een toename van melanine in de in de huidcellen
- Aanwezigheid van atypische cellen
Welke verschillende soorten pigmentvlekken zijn er?
Er is veel variatie tussen pigmentvlekken. Sommigen zijn aangeboren, anderen zijn in de loop der tijd ontstaan. Ook is er een verschil tussen epidermaal en dermaal pigment. Epidermaal pigment bevindt zich in de bovenste huidlaag en kan bruin tot zwart gekleurd zijn. Het dermale pigment wat zich in de tweede huidlaag bevindt heeft een blauwe tot blauwgrijze kleur (de Groot, Toonstra & Lorist, 2012).
Hyperpigmentatie
Soorten hyperpigmentatie
Sproeten
Dit zijn kleine goedaardige pigmentvlekjes die vooral bij blonde of roodharige kinderen in de eerste levensjaren ontstaan. Hierbij is een toename van pigment in de pigmentcellen onder invloed van zonlicht de oorzaak. Sproeten kunnen overal op aan zon blootgestelde delen van het lichaam voorkomen, zoals het gezicht, schouders, armen en de borst.
Lentigo solaris
Ook wel ouderdomsvlekken genoemd, zijn goedaardige bruine of zwarte vlekjes die door blootstelling aan de zon veroorzaakt zijn. Zo’n 90% van de blanke mensen boven de 60 jaar hebben deze vlekjes. Met de jaren nemen de vlekjes toe.
Lentigo simplex
Kleine lichtbruine tot zwarte pigmentvlekjes die overal op het lichaam voor kunnen komen. Dit soort pigmentvlek komt vaker voor bij donkerdere huidtypen en neemt in aantal toe vanaf de kinderleeftijd. Kenmerkend is dat deze pigmentvlekjes niet donkerder worden in het zonlicht.
Post inflammatoire hyperpigmentatie
Ontstekingen of wondjes in het gezicht of op het lichaam kunnen ook voor pigmentvlekken zorgen. Deze worden post inflammatoire hyperpigmentaties genoemd, letterlijk: hyperpigmentatie na ontsteking. De ontsteking of beschadiging van de huid zorgt voor stimulatie van melanine. Dit kan vervolgens verergeren door zonlicht. Vaak trekt dit vanzelf weg, maar kan als cosmetisch storend ervaren worden.
Café-au-lait vlek
Een altijd goedaardige pigmentvlek die zijn naam te danken heeft aan de kleur, welke op koffie met melk lijkt. Ongeveer 10 tot 20% van de bevolking heeft een enkele café-au-lait vlek. De pigmentvlek is scherp begrensd en ontstaat op (vroege) kinderleeftijd. Dit betekent dat wanneer het kind groeit, de pigmentvlek meegroeit en daarmee ook uitgegroeid zal zijn na de adolescentie.
Naevus van Becker
Kan op een café-au-lait vlek lijken maar onderscheid zich door een toename van haargroei in de pigmentvlek. Ontstaat vaak tussen het 15een 30elevensjaar, is altijd goedaardig maar kan tot wel meer dan 15 centimeter groot worden. Oorzaak hiervan is onbekend.
Lentigo maligna
Dit is een variant van een melanoom die zich tot de bovenste huidlaag heeft beperkt en in bijna alle gevallen op delen van de huid voorkomt die aan de zon blootgesteld is geweest. Het vlekje wordt meestal in de loop der jaren groter en is ontstaan door zonschade. Een chirurgische verwijdering is noodzakelijk.
Melanoom
Kwaadaardige tumor die bestaat uit pigmentcellen die met name voorkomt bij mensen met een lichte huid, veel sproeten en rood haar.
Melasma
Beter bekend als ‘zwangerschapsmasker’. Dit is een verworven vlekkerige pigmentstoornis op het gezicht en treedt met name op bij vrouwen met een donkerder huidtype. Voorkeurslocaties zijn hierbij voorhoofd, wangen, bovenlip en neus. Er is sprake van een toename in het melaninepigment in de epidermis of dermis en ontstaat door zwangerschap, orale anticonceptie of zonlicht. Het wordt veelal afgeraden om dit te behandelen en af te wachten of het weer wegtrekt.
Poikiloderma van Civatte
Onregelmatige rode of roodbruine vlekken die zich aan de zijkanten van de hals voordoen. De haarzakjes doen hier niet aan mee en lijken dus wit in vergelijking met omliggende huid. Het komt met name voor bij mensen van middelbare leeftijd met een lichte huid die regelmatig in de zon zijn. Een allergie voor bepaalde bestanddelen in parfums of cosmetica kunnen hierbij een rol spelen.
Pigmentvlekken door geneesmiddelen
Geneesmiddelen als orale anticonceptiva, minocycline (antibioticum), hiv-medicatie en cytostatica (medicatie gebruikt bij kanker) kunnen ook voor een verstoring van het pigment in de huid zorgen.
Hypopigmentatie
Soorten hypopigmentatie
Post inflammatoire hypopigmentatie
Naast dat er een donkere pigmentvlek kan ontstaan door wondjes of ontstekingen kan dit ook juist zorgen voor een lichtere vlek. Dit komt voornamelijk voor bij mensen met een donker huidtype.
Pityriasis Alba
Een milde vorm van constitutioneel eczeem waarbij het aantal actieve pigmentcellen verminderd is in de vlekken. Deze vorm van hypopigmentatie komt voornamelijk voor op de wangen.
Pityriasis versicolor
Een oppervlakkige schimmel die zorgt voor lichtere en/of donkere pigmentvlekjes die vooral op de romp, in de hals en in de nek voorkomen. Het is een licht schilferende aandoening die met name bij adolescenten en jongvolwassenen voorkomt.
Vitiligo
Door een onduidelijke oorzaak verdwijnen de pigmentcellen uit de huid. Met de tijd kunnen de pigmentloze vlekken steeds groter worden of kunnen er meer ontstaan. De voorkeurslocaties zijn rond de ogen en kin en op het lichaam rond de ellebogen, knieën, vingers, polsen, oksels of voetruggen.
Mogelijke behandelingen
Pigmentvlekken die donkerder zijn dan de eigen huidskleur zijn op verschillende manieren te behandelen. Dit wordt vaak alleen gedaan wanneer mensen de vlekjes ontsierend vinden. Mogelijke behandelingen hiervoor zijn een chemische peeling, cryotherapie, lichtflits (IPL), laser, microneedling of camouflagetherapie.
Advies
Bij pigmentvlekken is het zeer belangrijk om te beschermen tegen de zon. Het behandelen van pigmentvlekken is namelijk niet zinvol wanneer er niets tegen verergering gedaan wordt. Om pigmentvlekken in het gezicht te voorkomen is het van belang elke dag te smeren met een zonnefactor van minimaal SPF 30. Daarnaast kan er gebruik gemaakt worden van een zonnehoed of beschermende kleding.
Verder zijn er een aantal ingrediënten die kunnen helpen bij oplichten van pigment.
- Hydroquinone, dient door de huisarts voorgeschreven te worden
- Arbutin
- Azelaïnezuur, of azelaic acid
- Kojizuur, let hierbij op dat het product in een lucht- en lichtdicht pompje verpakt zit
- Zoethoutwortelextract, werkt tevens ontstekingsremmend
- Exfolianten, bijvoorbeeld salicylzuur, glycolzuur of melkzuur.
- Vitamine A-zuur, via de huisarts of in lage doses in dagcrèmes
- Vitamine C, werkzaam vanaf 5% en dient ook in een luchtdicht pompje gekocht te worden
- Niacinamide (B3), werkzaam in een concentratie van minimaal 4%
Tijdens een behandeling kan het juiste ingrediënt voor uw huid bepaald worden. De huidtherapeute kan u hierbij een passend productadvies doen.
Vergoeding
De camouflagetherapie wordt vaak vanuit de aanvullende verzekering vergoed. Neem contact op met uw zorgverzekeraar voor meer informatie.